Ze gaan schuil achter capuchons of bivakmutsen, vrijwel uniform uitgedost in het zwart. Veelal jonge ‘fans’ zijn het, een nieuwe lichting in het leger van Nederlandse voetbalaanhangers. Niet de acties van Ajax-tovenaar Antony,  de drive van Feyenoord of de effectiviteit van PSV bepaalden het gezicht van de 13e ronde in de Eredivisie. De walging over het uit de hand gelopen supportersgedrag overheerste het denkbeeldige applaus rond de lege stadions.

Bij AZ Alkmaar, Heracles Almelo, Cambuur Leeuwarden drongen ze met fakkels en vuurwerk door tot de stadions, die als gevolg van nieuwe corona-maatregelen gesloten moesten blijven. Rond de Feyenoord-Kuip dromden ze massaal samen en moesten politieauto’s op de meute inrijden om het verzet te breken en de rebellen uiteen te jagen; voor 17 van hen eindigde de dag in een politiecel.

Het is een nieuw aspect in het Nederlandse voetbal, dat parallel loopt met het maatschappelijk ongenoegen zoals dat in diverse stadscentra tot uitbarsting kwam, met Rotterdam als treurig dieptepunt. De stoere waarschuwingen van Justitie-minister Ferd Grapperhaus hadden geen vat op deze categorie ‘voetbalfans’.

‘MODEVERSCHIJNSEL’

In Leeuwarden lieten ze zich wel wegjagen toen ook daar de wedstrijd wel stilgelegd en Henk de Jong, de energieke coach van Cambuur, onbevreesd op de infiltranten afstapte. Zijn optreden maakte indruk. De raddraaiers dropen snel af. De Jong: ,,Wat zullen we nu beleven, dacht ik. Wegwezen, riep ik tegen die gasten. Het gekke is dat ik niemand van die gastjes kon herkennen. Wij zijn een fantastische ‘twaalfdemansclub’ en veel supporters ken ik persoonlijk, maar deze niet. Dit is, vrees ik, een modeverschijnsel en moet heel snel stoppen. Ik zag er eentje zelfs een politievrouw schoppen. Ik mocht niet over de afrastering klimmen, maar was blij om te zien hoe ze met de schrik in de  benen weggingen.”

Tegenover de aanpak door de coach van Cambuur stond zaterdag het begrip bij Pascal Jansen, de coach van AZ. In Alkmaar was het vuurwerk zo luid geweest en zo dichtbij gekomen dat ballenjongens op de vlucht sloegen. Maar in een warrig betoog voor de NOS-tv  bleef de veroordeling van het geweld uit bij Pascal Jansen. Hij had het slechts over ‘goedwillende’ fans. ,,Voor hen is het heel vervelend dat ze hun club niet kunnen ondersteunen en op deze manier hun onvrede uiten. Ik weet hoe begaan onze fans zijn”, sprak Jansen.

ONGENOEGEN

Al voordat de stadions vorige week op slot gingen, stak dit seizoen reeds veel ongenoegen de kop op in de Nederlands stadions. Dat ging gepaard met vuurwerk en diverse zogeheten ‘bierdouches’’, uitgestort over spelers van de tegenpartij. Kabinet, KNVB en clubs kwamen daarom tot afspraken  om het geweld steviger aan te pakken, onder meer met financiële  steun voor slimme camera’s en het voornemen om de meldingsplicht  bij stadionverboden consequenter na te leven.  Volgens Rob Toussaint, directeur van Heracles Almelo, is het toegenomen geweld niet los te zien van maatschappelijke onvrede ober de corona-maatregelen in Nederland.

BESMETTINGEN

Vrijwel eensgezind veroordelen de clubbestuurders de sluiting van de stadions als maatregel in de coronabestrijding. Ze wijzen op onderzoek waaruit blijkt dat er nauwelijks sprake is geweest van besmettingen in de stadions en als gevolg van de reisbewegingen naar wedstrijden.

,,De politiek moet de coronamaatregelen niet misbruiken om hun onvrede over supportersgeweld te uiten”, zegt  directeur Toussaint van Heracles in het AD. ,,In alle stadions is het geweld de laatste jaren enorm teruggelopen. Dit seizoen is het helaas weer opgelaaid, dat valt niet los te zien van de maatschappelijke onvrede die er in het hele land heerst. Daar moeten we met elkaar iets tegen doen.”

Nu de Belgische regering de RSZ-bijdrage grondig wil aanpakken, komen er herinneringen op aan Johan Cruijff. Terug naar 1972, het jaar waarin Nederlandse profvoetballers hun belastingdruk verlicht zagen dankzij de instelling van het CFK, het Contractspelersfonds  KNVB. Een regeling, die slechts sporadisch discussie losmaakt.

Opgetogen was de stemming in de Rotterdamse Kuip toen Johan Cruijff op 31 mei 1972 minister Jaap Boersma (Sociale Zaken) aanklampte over zijn belastingaanslag. Ajax had zojuist voor de tweede keer op rij de Europa Cup voor landskampioenen gewonnen, met een 2-0 zege op Inter Milaan, met twee goals van Cruijff.  Een verslaggever van de Amsterdamse krant Het Parool stond naast Cruijff toen de minister hem kwam feliciteren. Letterlijk tekende hij op hoe Cruijff het ijzer smeedde nog in de hitte van de strijd.

Een wonderlijke dialoog voltrekt zich daar:

‘Zorgt u er nu maar voor  dat er belastingfaciliteiten voor profvoetballers komen, anders gaan alle goeie jongens naar België’, houdt Cruijff de minister voor.

‘U moet Karel Jansen van de Vereniging voor Contractspelers maar eens langs sturen. U kent me toch, ik ben de minister van Sociale Zaken’, reageert minister Boersma.

Cruijff: ‘Allicht, ik lees toch kranten. Maar ik heb ook een zwaar leven. Ik werk altijd. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.’

De minister: ‘Dat doen er meer.’

Cruijff: ‘Ik werk me kapot. en waarvoor? Om belasting te kunnen betalen. Veertig procent belasting.’

De minister: ‘Het zal nog wel iets meer zijn.’

Cruijff: ‘En voor wie werk ik? Voor al die zogenaamde werklozen die niets uitvoeren. Die op het Rembandtplein in de zon zitten, terwijl ik me uitsloof. Daar moest u ook eens iets aan doen.’

De minister: ‘Het zijn er maar 20.000, dat is op een werkende beroepsbevolking van 3,5 miljoen toch niet overmatig veel.’

Cruijff: ’20.000 te veel in ieder geval. Zet ze toch allemaal aan de wegenbouw.’

De minister: ‘Dat zijn toch dingen waar u niet genoeg verstand van heeft.’

Cruijff: ‘En neem nou m’n huis. Wil ik een huis laten zetten op een oppervlakte van 350 vierkante meer. Komt er zo’n man en die zegt nee, dat is te ruim, 250 vierkante meter is genoeg. Dan gaat u maar de hoogte in. Dat is toch waanzin. een huis gelijkvloers is toch veel mooier.’

De minister: ‘Ja, ja…’

REGELING

Wat onbesproken bleef tussen Cruijff en minister Boersma was het akkoord dat drie weken eerder al was bereikt tussen de minister van Financiën, KNVB en de Vereniging van Contractspelers (VVCS).  De zogeheten regeling ‘Overbruggingsuitkeringen’, werd op 30 november 1972 officieel van kracht.

Sindsdien kent het Nederlandse voetbal het CFK-fonds, een spaarregeling waarvan het belegd vermogen nu bijna 600 miljoen euro bedraagt. Het geld komt van de clubs die een deel van de ingehouden salarissen, premies en tekengelden van spelers afdragen. De inleg wordt veilig belegd, vooral in obligaties. De rente verhoogt de aanspraken van de spelers. Ná het einde van hun spelersloopbaan ontvangen de voetballers maandelijks een uitkering waarover minder belasting wordt geheven dan in hun topjaren het geval zou zijn geweest.

De eerste storting in het fonds kwam destijds van Feyenoord. In afwachting van een speciale regeling had de eerste Nederlandse Europa Cup-winnaar (1970) vanaf 1969 al een deel van de spelersinkomsten apart gezet. Zodoende vormde 500.000 gulden, ingehouden op de lonen en premies van onder anderen Willem van Hanegem, Wim Jansen en Rinus Israel, de eerste inleg.

VERSOBERING

Aanvankelijk mochten spelers nog de helft van hun inkomsten in het fonds stoppen. Zo hoefden ze ‘slechts’ over hun halve voetbalinkomen direct belasting te betalen. Ruim tien jaar geleden werd besloten tot een aanzienlijke versobering omdat het met de groeiende spelerssalarissen de spuigaten uitliep. Maximaal 1,1 miljoen euro kan een speler nu nog in het CFK reserveren. Tót een inkomen van 290.000 euro per jaar kan er maximaal 85.000 euro in het fonds worden gestort. Daarboven is alles op de gebruikelijke manier belastbaar, zoals dat geldt voor alle werknemers.

De regeling geldt in Nederland niet alleen voor profvoetballers, ook wielrenners kunnen er gebruik van maken, ook via hetzelfde CFK.

BUITENLANDSE TOPSPELERS

Los daarvan is voor buitenlandse topvoetballers in Nederland de zogeheten 30 %-regeling van toepassing, een regeling die geldt voor alle buitenlandse werknemers met ‘specifieke deskundigheid’, van tandartsen tot ingenieurs. Met die regeling hoeft over 30 procent van het inkomen géén belasting te worden betaald. De ‘speciale deskundigheid’ wordt ontleend aan onder meer het aantal interlands of wedstrijden in Europese clubtoernooien.

Om te voorkomen dat het Nederlandse voetbal een vrijhaven vormt voor buitenlandse voetballers is al sinds het Bosman-arrest een inkomenscriterium van kracht. Voetballers van buiten de Europese  Unie krijgen pas een werkvergunning in Nederland als ze minimaal 463.000 euro per jaar verdienen (voor spelers van 18 en 19 jaar de helft daarvan, ruim 231.000 euro).  Het bedrag van 463.000 euro is gebaseerd op 1,5 keer het gemiddelde inkomen van álle spelers in de Eredivisie, dat na vorig seizoen werd vastgesteld op 309.000 euro.

EUROPESE ROOTS

Gevolg van de beperkingen voor alléén voetballers van buiten de Europese Unie is dat clubs bij het aantrekken van buitenlandse spelers voortdurend op zoek zijn naar roots die binnen Europa liggen. Dan komen ze in aanmerking voor zowel een Europees paspoort als een werkvergunning. Zuid-Amerikaanse spelers met voorouders in Italië en Spanje hebben daarmee al gauw een streepje voor.

Dergelijke regelingen voor profvoetballers zijn in Nederland zo gewoon geworden dat ze nog maar zelden discussie oproepen of scheve ogen veroorzaken. En ondertussen klimmen de Nederlandse clubs steeds verder in de subtop van de Europese clubranking.

Geen enkele ploeg heeft in de European Qualifiers voor het WK van 2022 momenteel vaker gescoord dan het Nederlands Elftal: 29 keer in 8 wedstrijden. Wat zegt dat in een poule met de parttimers van Gibraltar, die maandagavond hun schade beperkten tot 6-0?  Het doelsaldo (plus 23) is vooralsnog slechts een extraatje dat past bij de pole position.   

Voor de kwalificatie is méér vereist. Oranje moet nog naar Montenegro, waarna de WK-deelname kan worden veilig gesteld in de thuiswedstrijd tegen Noorwegen; opnieuw in de intieme Rotterdamse Kuip waar het enthousiasme van het Oranje-legioen slechts werd verstoord door gejoel wanneer de naar Ajax vertrokken ex-Feyenoorder Steven Berghuis aan de bal kwam.

Twee ronden voor het einde staan de Noren vooralsnog twee punten achter op Oranje, twee punten verder gevolgd door Turkije. Tegen Gibraltar verkeerden de Nederlandse fans in een goed gevuld stadion al in WK-sferen. Hun geestdrift kreeg een extra opkikker toen Berghuis na een uur, bij 4-0, plaats moest maken voor Arnaut ‘Danjuma’ Groeneveld, voormalig aanvaller van Club Brugge die nu voor het Spaanse Villareal uitkomt.

‘SPECTACULAIRE ENTREE’

Danjuma, zoals hij nu consequent wordt genoemd, maakte meteen een energieke en explosieve indruk. Hij eiste nadrukkelijk de bal op en versnelde het spel. ,,Zeg maar gerust dat hij een spectaculaire entree maakte met zijn dribbels en acties. Jammer alleen dat zijn medespelers nog niet waren ingesteld op zijn harde voorzetten”, meende coach Louis van Gaal.

Voor Danjuma was het zijn derde interland, drie jaar na zijn laatste, een vriendschappelijke wedstrijd in Brussel tegen België (1-1). Destijds kwam de gelijkmaker van zijn voeten, maandagavond de 5-0. Een blessure hield hem vervolgens uit Oranje, bij Bournemouth bleef hij in de schaduw.

Met zijn goals en rushes bij Villareal, dit seizoen spelend in de Champions League, bracht Danjuma zich terug in beeld. Hij oogt fysiek sterker en zelfbewuster. De hoofdblessure die Cody Gakpo vrijdag in Letland opliep, was voor Van Gaal aanleiding om Danjuma als vervanger op te roepen.

‘EXTRAVAGANT’

Als invaller deed hij zich tegen Gibraltar meteen gelden. ,,Een beetje extravagant was het wel, zoals ik speelde. Ik wilde me meteen van mijn goede kant laten zien. Je kunt het ook typisch voor mijn speelstijl noemen”, zei Danjuma opgetogen.

Met hem kreeg Oranje een tweede speler die we kennen van Club Brugge. Noa Lang speelde voor het eerst in de basisopstelling nadat hij vrijdag bij de schrale 1-0 zege in Letland in de tweede helft was ingevallen. Ook Lang zorgde voor nieuw elan op de vleugels van Oranje. Hij leidde de 2-0 in (Memphis Depay) en uit een voorzet van hem kopte Denzel Dumfries de 4-0 binnen.

EREDIVISIE

Met Lang was voor het eerst sinds 2018 (Groeneveld) de Belgische  Pro League vertegenwoordigd in de basisopstelling van Oranje. Hij had gezelschap van vijf spelers (drie van Ajax) uit de Eredivisie en vijf van andere buitenlandse clubs. In Letland  stonden er vrijdag zelfs zes spelers uit de Nederlandse competitie opgesteld, een ongekende topscore sinds jaren.

Illustreert die verhouding binnen het team het toegenomen niveau in de top van de Eredivisie, zoals dat ook tot uitdrukking komt op de ranking voor Europese toernooiplaatsen? Of mogen we hieruit concluderen dat Oranje hiermee slechts sterk genoeg is voor succes in de kwalificatie?  De twijfel over de werkelijke kracht van Oranje wordt sterker bij een blik op de prestaties van de Nederlandse internationals bij hun buitenlandse clubs.

Virgil van Dijk is bij Liverpool FC nog op zoek naar zijn oude niveau, Georginio Wijnaldum is bij Paris Saint-Germain meestal invaller, Matthijs de Ligt voelt bij Juventus doorlopend concurrentie van Chiellini en Bonucci, Frenkie de Jong en Memphis Depay tobben vooralsnog voort bij Barcelona. Alleen Stefan de Vrij en Denzel Dufries, beiden spelend bij Inter Milaan, kennen minder kopzorgen.

MEMPHIS DEPAY

Memphis Depay kon zich met twee goals tegen Gibraltar, ondanks een gemiste strafschop, weer even onttrekken aan de sores bij zijn nieuwe club in Catalonië. Zijn doelpuntentotaal tilde hij daarmee naar 35, naar een gedeelde zesde plaats op de ranglijst van Oranje, op gelijke hoogte met Faas Wilkes en Ruud van Nistelrooij. ,,Het was heerlijk in deze ambiance te mogen spelen. Zo heb ik het nog nooit meegemaakt”, jubelde Depay. Het leek heel veel op een verzuchting richting Barcelona.

De miserie hebben ze in Barcelona achter zich gelaten. Kuuroord Oranje moet de geest verfrissen bij Memphis Depay, Frenkie de Jong en Luuk de Jong.  Tegenstanders als Letland (uit) en Gibraltar (thuis) hoeven geen nieuwe kopzorgen te veroorzaken. Fijntjes stipte Louis van Gaal maandag aan hoe blij de internationals nu in eigen land bijeen zijn, terug onder de paraplu van het Nederlands Elftal.

,,Memphis verwoordde het heel mooi, geweldig wat hij zei”, sprak Van Gaal. ,,Trainer, zei hij, ik ben hier vorige maand heel gelukkig weggegaan. Ik ben heel gelukkig nu ik hier terug  ben. Beter kan hij het niet verwoorden.”

Hoe we die woorden moeten interpreteren, legde Memphis Depay zelf niet uit. FC Barcelona zal dat wel niet op prijs stellen. Joan Laporta, de president van de club, legde zelfs een spreekverbod op aan Ronald Koeman. De coach van Barcelona moest daarom de toezegging intrekken om woensdag in een talkshow op de Nederlandse zender SBS6 te verschijnen.

Wat Louis van Gaal maandagmiddag op een mooie namiddag in de bossen van Zeist uit de mond van Memphis Depay liet komen, vroeg wel om nadere uitleg. Wat had Memphis hiermee bedoeld? Had hij laten blijken zich ongelukkig te voelen bij Barcelona, met zijn keuze voor de Spaanse club?  Van Gaal: ,,Je moet mij geen woorden in de mond leggen. Ik heb niét gezegd dat Memphis ongelukkig is bij Barcelona, wél dat hij blij is nu hier te zijn.” Een dag later bestreed de indruk over Barcelona: ,,Ondanks de resultaten ben ik superhappy”, zei hij op ESPN.

BEVRIJD VAN SORES

Memphis Depay is niet de enige speler die zich bij Oranje bevrijd mag voelen van de sores bij zijn club. Van de beoogde basisspelers wonnen alleen Gakpo (PSV), De Vrij en Dumfries (beiden Inter Milaan) afgelopen weekeinde de wedstrijd met hun club. Georginio Wijnaldum moet als invaller zijn draai nog vinden bij Paris Saint-Germain, Matthijs de Ligt is bij Juventus in een voortdurende concurrentiestrijd gewikkeld met het Italiaanse kampioenenduo Chiellini en Bonucci.

Wijnaldum en De Ligt zijn geschorst voor het duel in Letland (vrijdag). Uit voorzorg heeft Van Gaal 26 spelers geselecteerd zodat hij mogelijk nog meer speler(s) naar de tribune moet verwijzen. Noa Lang (Club Brugge) en doelman Mark Flekken (Freiburg) zijn de nieuwe gezichten in de groep.

Noa Lang kreeg alvast een waarschuwing mee van de coach van Oranje.  ,,Provocerend gedrag moet hij bij mij niet laten zien”, aldus Van Gaal, die Lang vorige week via Face-Time al in de ogen aankeek en met hem zijn opties voor de opstelling doornam. Van Gaal: ,,Noa Lang speelt bij Club Brugge op links, hij heeft bij mij aangegeven ook op de rechterkant uit  de voeten te kunnen.”

‘VAN GAAL-KEEPER’

Vooralsnog is Steven Berghuis de eerste keus voor de rechterwing van Oranje. Voor de keeperspositie daarentegen is met Mark Flekken (28) zelfs een vierde kandidaat geselecteerd. ,,Mark Flekken heb ik er bij gehaald omdat hij in de Duitse Bundesliga aantoont uitstekend met zijn voeten te zijn, hij vormt daar de basis van een goede defensie. Een typische Van Gaal-keeper die er bij is gehaald omdat ik altijd op zoek ben naar de beste spelers. We kunnen nu een week lang zien, horen en voelen of hij een versterking kan zijn.”

Hoewel Van Gaal opnieuw benadrukte dat het aanbod voor de rechtervleugel gering is, heeft hij geen moment overwogen Quincy Promes te selecteren. Bij Spartak Moskou komt Promes regelmatig tot scoren, in eigen land hangt hem een rechtszaak boven het hoofd omdat hij verdacht wordt van betrokkenheid bij een steekpartij. Voor Frank de Boer, de voorganger van Van Gaal, was de verdenking géén beletsel om Promes te selecteren voor het EK, Van Gaal laat hem juist daarom wél thuis.

,,Quincy Promes hád een kandidaat kunnen zijn. In de voorbereiding op het WK van 2014 heeft hij bij mij zowel rechtsback  als rechtsbuiten gespeeld. In Moskou zit hij nu ver weg. Als ik hem terughaal komt alles weer dichtbij. Dan wordt het voor hem moeilijk de focus op Oranje te houden. Ik denk daarom niet dat ik spelers die in zulke zaken verwikkeld zijn, zal selecteren.”

DANJUMA

Voor de linkervleugelpositie, waarvoor Steven Bergwijn (Tottenham Hotspur) is afgevallen, is het oog nog wel  gericht op Arnaut Danjuma Groeneveld, de ex-speler van Cub Brugge. Na zijn transfer van Bournemouth naar Villareal maakt Danjuma furore zowel La Liga als de Champions League. ,,Hij is nu ook aan het scoren, sinds kort pas. Zijn transfer is ook pas laat tot stand gekomen. Ik kan me niet voorstellen dat hij er de volgende keer niét bij is.”

In de volgende interland-periode wacht Oranje duels met Noorwegen (thuis) en Montenegro (uit). Van Gaal: ,,Ik hoop dat we ons in november kwalificeren voor het WK. Dan kunnen we de interlands in 2022 benutten voor de voorbereiding op het WK van november volgend jaar, dan krijgen we de gelegenheid om het systeem er in slijpen. In 2014 heb ik daar zes weken tijd voor gehad. Volgend jaar hebben we de spelers maar één week samen voor het WK gaat beginnen. Zolang kunnen we  niet wachten.”