Nog maar sporadisch

waaien er scheldtermen 

van het veld naar buiten  

Schelden hoort bij voetbal. Zolang het woord kanker maar niet valt, voegt Etienne Vaessen eraan toe. 'Uitschelden is oké. Noem me mafkees of kutkeeper, daar geef ik echt niks om. Maar stop met schelden met kanker.'

De oproep van de keeper van RKC Waalwijk op Instagram kreeg deze week veel applaus. Hoe goedbedoeld ook zijn woorden schetteren, zó komt er nooit een eind aan de verloedering in en rond het voetbal. Etienne Vaessen legt vooral bloot hoe diepgeworteld schelden is vergroeid in de wildernis van het voetbal - én geaccepteerd wordt.

Etienne Vaessen is een doelman bij wie de provocatie-prikkels gloeien bij confrontaties met fans van de tegenstander. Zo gauw het kan, leeft hij zich uit in een moderne keepersgewoonte: vele seconden lang de bal liggend onder zich houden om zo tijd te rekken. Als ze hem uitjouwen, scheldt hij net zo hard terug.

Schelden is een onuitroeibaar kwaad in het voetbal; op het veld, op de tribunes en intussen ook via de sociale media onder elkaar. In het proletenproza waren tyfus en tering vroeger veel gebezigde termen, nu is dat kanker.

Zelden nog maar vernemen we dat schelden wordt bestraft in het profvoetbal. Toen dat nog wel gebeurde, volgden milde schorsingen. 'Kankerlijers, kut-trio, pleurislijder, tyfuslijder, boerelul, bloedhond, Limburgse huichelaar', tierde Joop Hiele in 1993 tegen de scheidsrechter en twee grensrechters. Twee wedstrijden schorsing kreeg hij slechts. Twee weken later werd Hiele door de KNVB gehuldigd omdat hij vijftig keer braafjes reservekeeper was geweest bij Oranje.

'Onevenredig hoog', vond Kenneth Pérez in 2006 de schorsing voor vijf wedstrijden nadat hij als speler van Ajax een grensrechter had uitgemaakt voor 'idioot' en 'kankerneger'. Een week later schimpte Wesley Sneijder, eveneens Ajacied, 'blinde tyfushond' tegen de scheidsrechter. Zijn straf bleef beperkt tot twee duels.

Nog maar sporadisch waaien zulke krachttermen naar buiten. Uitgestorven? Nee! De arbitrage waagt zich niet meer aan ingrijpen omdat belediging moeilijk te bewijzen valt, de spelers pikken het van elkaar, de KNVB sluit de ogen. En ondertussen woekert schelden voort - als een gezwel.

Toulouse  liet zich 

niét misleiden door

de neergang in de  

carrière van Branco 

van den Boomen  

Lionel Messi was kwaad, nu op Branco van den Boomen. Weer zo'n bemoeial uit Nederland, met zo'n zelfde grote bek als Van Gaal en Weghorst. Wat doet zo'n gast eigenlijk bij de scheidsrechter als hij, Monsieur Messi, uitlegt waarom zijn Paris Saint-Germain géén vrije trap tegen had mogen krijgen?

Branco van den Boomen lapte het boze vingertje van Messi aan zijn laars. Onverstoorbaar zwiepte hij de bal naar de verste hoek: 0-1. Messi en het volle Parc des Princes vielen stil. Nadat Paris Saint-Germain toch nog met 2-1 had gewonnen, galmde de lof na voor Branco van den Boomen en diens haarzuivere vrije trap.

Zijn voornaam herinnert aan Branco, de Braziliaan die, met een vrije trap, Oranje op het WK van 1994 weghield uit de halve finale. Branco van den Boomen is zo'n typisch voorbeeld van een voetballer op wie trainers zich kunnen verkijken.

Op zijn 27ste maakt hij dit seizoen met Toulouse FC furore op het hoogste niveau van Frankrijk. In de eredivisie kreeg Van den Boomen nooit het volle vertrouwen. Jurgen Streppel kwam naar sc Heerenveen en oordeelde meteen dat hij maar verhuurd moest worden. Erwin van de Looi, de opvolger van Streppel bij Willem II, vond hem al gauw te langzaam.

Een sprinter is Branco van den Boomen nooit geweest. Hij had wel altijd al snelle ogen, een gepolijste traptechniek en het gevoel waar de bal was én zou komen. Een rechtsbenige Van Hanegem. Zijn talenten werden nog niet herkend op stage bij PSV, wél in de acht jaar als jeugdspeler van Willem II. Ajax haalde hem daarom naar Amsterdam waar na drie jaar dan toch afscheid werd genomen.

Via FC Eindhoven en sc Heerenveen keerde Branco van den Boomen in 2016 terug bij Willem II, terug in Brabant. Hij kwam er zo weinig aan bod dat Willem II hem liet gaan. Niveau KKD, daar zou zijn toekomst liggen; bij FC Eindhoven, bij De Graafschap.

De neergang in zijn carrière heeft Toulouse FC niet kunnen misleiden. Met Van den Boomen als belangrijkste speler promoveerde het vorig jaar naar de Ligue 1. Daar huist Toulouse nu in de veilige middenmoot en erkent ook Messi in Branco van den Boomen een serieuze tegenstander die flink moet worden aangepakt.

Voor RKC gaan 

ze in Waalwijk 

met de pet rond

Nog nooit verzamelde RKC 25 punten uit de eerste 19 wedstrijden, bazuinden de roeptoeters van sportkanaal ESPN woensdag na de 3-1 zege van de Waalwijkse ploeg op Go Ahead Eagles. Het klonk alsof zich voor het eerst een Wonder van Waalwijk voltrekt in de eredivisie. Hoe gewoontjes ook, het bereiken van het linkerrijtje werd in de feestzaal van het stadion flink gevierd.

In 39 jaar profvoetbal van RKC is dit al het 27ste op het hoogste niveau. Zeven keer telde het na 19 wedstrijden 25 punten of méér, dit kan het tiende seizoen worden waarin RKC in de bovenste helft van de eredivisie eindigt. En toch wekken de prestaties telkens verbazing.

RKC lapt het zonder jeugdopleiding waaruit talenten doorstromen, zonder volle tribunes die miljoenen opleveren, zonder Amerikaanse aandeelhouders. In de eredivisie blijft alleen het budget van Excelsior beneden de 8,4 miljoen van RKC. Een tiende van PSV, 5 procent van wat Ajax te besteden heeft.

De kracht van RKC schuilt in de trots van de Langstraat, in de saamhorigheid van het bedrijfsleven, geïnspireerd door Ben Mandemakers die veel van zijn toeleveranciers aan de club weet te binden. De geest van Piet Kipping leeft voort.

Piet Kipping (1940-2017) maakte de Langstraat in 1984 enthousiast voor profvoetbal. Hij strikte sponsors én spelers. Om verder te komen moest de club wel een spraakmakende affaire met zwart geld overleven.

Het klimaat in Waalwijk lokt nog altijd spelers naar RKC die financieel onhaalbaar worden geacht. ,,Zo'n speler als Mats Seuntjens hoort toch eigenlijk in de subtop te spelen. Voor ons is hij niet te betalen", zuchtte René Hake, de coach van Go Ahead, woensdag op ESPN. En dat lukt RKC dan wel.

Hoe? Tijdens de winterstop vertelde Seuntjens zijn maatje Etienne Vaessen, de keeper van RKC, dat hij graag dichter bij Breda wilde spelen. Daarvoor wilde hij wel een offer brengen. Vaessen tipte de clubleiding en vervolgens gingen ze in Waalwijk met de pet rond. In no-time spekten sponsors genoeg om Seuntjens te verleiden met een jaarsalaris van ruim 250.000 euro.

Woensdag was Mats Seuntjens opnieuw de belangrijkste speler van RKC - tot vermaak van de sponsors in de feestzaal.

Drie broers 

Voltijn, 

weggerukt 

uit het clubleven 

van BVV 

Elf namen van oorlogsslachtoffers staan erop, in marmer uitgehouwen op een plaquette uit 1951. Een compleet elftal, allemaal leden van de Bossche voetbalvereniging BVV. De gevelsteen hangt pal naast de ingang van het kleedkamergebouw voor de jeugdspelers van BVV en FC Den Bosch. Bijna dagelijks worden ze ermee geconfronteerd. Maar laat die plaquette hen ook beseffen wat deze elf voetballers in de Tweede Wereldoorlog is overkomen?

Amerikaans onderzoek wees deze week uit dat het beroerd is gesteld met de kennis over de Holocaust onder de Nederlanders die na 1980 zijn geboren. Bijna een kwart zou het aantal van zes miljoen Joodse slachtoffers 'sterk overdreven' vinden. Oh ja? Alleen al in Den Bosch vielen er 292 weg, in Eindhoven 274, in Oss 269, in Tilburg 158.

Drie van die elf BVV-leden werden in Auschwitz vergast, de drie broers Louis, Benjamin en Salomon Voltijn. In Den Bosch hebben ze alle drie 31 januari 1943 als overlijdensdatum gekregen, komende dinsdag 80 jaar geleden. Dat de Sterbebücher in Auschwitz afwijkende overlijdensdata vermelden (in oktober en november 1942) is slechts bijzaak.

Deze week kreeg ik een brief onder ogen die misschien wel hun laatste levensteken is. De brief kwam uit het werkkamp in de omgeving van Zwolle en was gericht aan hun kaartvrienden Marie en Toon Piek in de Korte Tolbrugstraat. Peter Pijnenburg, hun kleinzoon, heeft de brief bewaard,

'Het kaarten zal toch zeker niet zijn afgelopen. Wij zaten liever bij jullie te hoogjassen dan hier', schrijven de broers, schijnbaar nog niets vermoedend van het vervolg van hun reis; via Westerbork naar Auschwitz. Ze schetsen dat ze in hun werkkamp in lompen de hele dag 'grond moeten omgooien', het verder 'uitstekend' maken maar wel veel brood te kort komen.

Tussen hun gedwongen vertrek vanuit Den Bosch, weggerukt van BVV, weg van hun carnavalsclub De Kikvorschen, en hun dood in Auschwitz liggen pakweg drie maanden. Hun lot herinnert eeuwig aan de verschrikkingen van Jodenvervolging en antisemitisme. Dat mag nooit vergeten worden of verdwijnen uit ons collectief geheugen. En daarvoor dient ook zo'n gevelsteen bij de voetbalvelden van BVV.

Twee spitsen 

bij wie de 

aanval vaker 

begint 

dan eindigt 

Op het WK hockey - voor profs én toeristen - kwam het Nederlands team in de drie groepswedstrijden tot liefst 22 doelpunten. Koen Bijen, de spits, maakte er 'slechts' drie. Te weinig, wordt dan gauw gezegd.

Koen Bijen (24) is géén specialist die zijn totaal kan opvoeren bij de talloze strafcorners. Hij heeft (nog) niet de statuur van Teun de Nooijer of Paul Litjens, coryfeeën in vroegere Oranje-generaties. Zijn interlandcarrière - 21 interlands, 11 goals - is pas veertien maanden jong.

In de zomer van 2020 kwam Koen Bijen van Klein Zwitserland naar HC Den Bosch met het vaste voornemen international te worden door veel speeltijd te krijgen. Dat klonk ambitieus voor een 22-jarige die tot op zijn twaalfde nog droomde van een voetbalcarrière. Ajax en Feyenoord kwamen hem wel eens bekijken toen hij bij Excelsior speelde, maar op het moment dat er geschift moest worden, vonden ze hem ook daar te klein.

Koen Bijen meet slechts 1.73 meter. Op het WK is hij een van de zeven spelers met wie Jeroen Delmée als bondscoach een nieuwe weg is ingeslagen. Bijen komt uit Voorburg en koos met Den Bosch voor de club waar zijn opa jeugdvoorzitter was en zijn moeder zaalhockey-international; en zo kwam hij ook naar de stad waar zijn vader badminton speelde in de jaren dat BCH nog nationale top was.

Wat maakt deze Koen Bijen goed, vroeg ik aan Marc Lammers, zijn coach bij Den Bosch. ,,Bij Koen begint de aanval. De statistieken wijzen dat uit dat hij zoveel druk zet op de verdedigers van de tegenpartij dat het Nederlands team daardoor twintig procent méér ballen verovert dan in de periode vóór Jeroen Delmée. Omdat Koen conditioneel beresterk is, kunnen ze dat spelletje met hem lang volhouden. Zie hem maar als een kleinere versie van Wout Weghorst", orakelde Marc Lammers.

Een treffende vergelijking? Het toeval wil dat ook Weghorst hoog scoort in het klassement van verdedigende acties door aanvallers. Bovenaan stond hij vorig jaar in de Premier League na een half jaar bij Burnley.

Wout Weghorst doet het met zijn postuur van 1.97 meter, Koen Bijen is 24 centimeter kleiner, maar vrijwel even breed. Twee spitsen bij wie de aanval, opmerkelijk genoeg, vaker begint dan eindigt.

In het topvoetbal 

is elke 'teamplayer' 

toch een individu

Maniakaal noemt hij zichzelf, weinig voetballers zijn zó bezeten als Wout Weghorst. Onbegrepen is Weghorst daarom vaak; bij medespelers, bij trainers én bij tegenstanders. Het doet hem niks.

Gêne kende Weghorst dan ook niet toen hij na de WK-kwartfinale bij Lionel Messi om diens shirt bedelde. 'Bobo' (mafkees), snauwde Lionel Messi, nog vol wrok over de irritante streekjes van die rare Nederlandse invaller tijdens de penaltyserie. Weghorst haalde slechts zijn schouders op.

Bij Manchester United, de beroemdste club van Engeland, krijgt de carrière van Wout Weghorst een nieuw, nóg hoger plafond. Elf jaar geleden was Willem II zijn eerste profclub. In het Twentse amateurvoetbal vonden ze hem een uitslover, Heracles en FC Twente negeerden zijn talenten. Moeder Weghorst achtte een nieuwe omgeving raadzaam en bracht haar zoon, 19 jaar, via kennissen in Tilburg bij Willem II onder de aandacht.

Ook in Brabant bleef de erkenning uit. Eén jaar in de beloften, nog geen minuut getest in het eerste elftal van Willem II. Hij droeg het stempel van een vreemde snoeshaan. Toen vier andere spelers uit zijn team wél mee mochten op een trainingsstage in Turkije, vroeg Weghorst vrijmoedig om uitleg bij trainer Jurgen Streppel. Niet goed genoeg, werd hem verteld. Een halfjaar later volgde de stap naar FC Emmen.

Met Virgil van Dijk en Frenkie de Jong vormt Wout Weghorst een bijzonder trio, drie spelers die bij Willem II nooit oprechte waardering hebben gekregen. Alle drie besloten ze op cruciale momenten zelf om dan maar weg te gaan uit Tilburg.

Niet als 'teamplayer', maar voornamelijk op eigen kracht is Wout Weghorst hogerop gekomen, met meer morele inspiratie dan aangeboren aanleg. Intensief trainen en technische bijscholing vond hij nooit genoeg. Hij zocht experts op, andere topsporters ook. Weghorst ging diep in gesprek met Sven Kramer om meer te snappen van de wetten van de topsport.

Een team specialisten omringt hem: met een bodycoach, een mental coach, een sportpodotherapeut en een fysiek trainer. Voetbal heet een teamsport te zijn, maar ook Wout Weghorst laat zien dat het in de top toch aankomt op individuele aanpak en eigen eerzucht.

FC Den Bosch 

is verdwaald 

in eigen stad 

Bij FC Den Bosch is de algemeen directeur, de elfde in vijftien jaar, aan zijn laatste maand bezig. Ook de voorzitter van de raad van commissarissen moet weg. De technisch manager van de club is 'onthoofd' en mag slechts verder als hulpje van zijn opvolger die uit Londen komt en nog wegwijs moet worden in Nederland.

Maar FC Den Bosch is op de goede weg, zegt scheidend directeur Rob Almering bij het schoonvegen van zijn straatje. Over nieuw financieel verlies haalt hij de schouders op. Corona-effect, beweert Almering, die dan maar vergeet dat de meeste seizoenkaarthouders en sponsors uit loyaliteit hebben afgezien van compensatie.

Verzwegen wordt dat het verlies beperkt bleef tot 'slechts' 313.000 euro omdat sympathisanten voor 415.000 euro aan oude schulden kwijtscholden en er tonnen overbleven van de transfers van Ringo Meerveld en Jizz Hornkamp, die beiden aan Willem II werden verkocht. De commerciële opbrengsten liepen liefst zes ton achter bij wat was begroot.

Inkomsten en uitgaven liggen zover uit balans dat over dit seizoen een verlies van 1,4 miljoen euro wordt verwacht. 'Het eigen vermogen zal per 30 juni 2023 naar verwachting 450.000 euro negatief zijn', meldt het jaarverslag. Schokkende cijfers zijn het voor een kruideniersclubje met 2,9 miljoen euro omzet.

Verwonderlijk is het dan ook niet dat de aandeelhouders het vertrouwen in de clubleiding hebben verloren. Ook de komst van Amerikaanse investeerders heeft FC Den Bosch financieel noch sportief vooruitgeholpen. De twee aandeelhoudersgroeperingen gijzelen elkaar bij de noodzaak om nieuwe financiële injecties.

Komt het met een stoelendans dan wel goed? De nieuwe technisch manager, de 30-jarige Brit Yousuf Sajjad, is een keus van de vijf Amerikaanse aandeelhouders. Uit hun netwerk kwamen al vier spelers naar FC Den Bosch - voornamelijk voor de reservebank. Als scout van Arsenal haalde Sajjad de Zweed Nikolaj Møller voor vier ton naar Londen. 'Een spits met elite-potentieel', liet hij optekenen. In een jaartje als huurling bij FC Den Bosch scoorde Møller in 22 wedstrijden pas vijf keer.

En zo is FC Den Bosch nu als internationaal geleide club verdwaald in eigen stad.

Als Fem stilvalt 

grijpen de ouders

elkaar vast 

Machteloos kijken ze toe, ontredderd grijpen ze elkaar vast, radeloos zijn ze. Paul en Heidy van Empel zitten thuis in Den Dungen op de bank als ze op het tv-scherm worden geconfronteerd met hun dochter Fem die roerloos in de sneeuw ligt, ver weg in de Italiaanse Dolomieten.

De val, vorige zaterdag in een wereldbekerwedstrijd veldrijden, komt niet in beeld, maar de ernst dringt hard door; aanvankelijk meer nog bij de ouders dan bij het slachtoffer. ,,Dan flitst er zoveel door je heen, zeker als je ziet hoe ze bijna bewegingsloos wordt weggedragen op een brancard. Je hebt alleen maar vragen, maar je kunt niets. Je denkt dan ook aan wat Amy Pieters is overkomen", zegt Paul van Empel.

Een jaar geleden was het gisteren dat wielrenster Amy Pieters tijdens een trainingsrit in de heuvels bij de Spaanse Costa Blanca ernstig hersenletsel opliep. Bijna drie maanden lang bleef ze in coma. Nog altijd kan ze niet praten. Lopen gaat slechts met ondersteuning, met korte stapjes.

De onzekerheid over het lot van Fem van Empel is snel weggenomen. Een uurtje na de val hangt ze al aan de telefoon. Gezamenlijk moeten ze even huilen, vooral van opluchting. Bij een inhaalpoging is ze, gelanceerd vanuit een rijspoor, onderuit gegaan en met haar hoofd op een paaltje gebotst. De vrees voor breuken in haar dijbeen kan snel worden ontzenuwd. Maar met een lichte hersenschudding, flinke kneuzingen in haar been en vocht dat pijn veroorzaakt in beide knieën, zijn de zorgen niet weg.

Want, wanneer kan Fem van Empel verder in de successenstroom van dit seizoen? Zes van de tien wereldbeker-crossen heeft ze gewonnen, over zes weken wacht het WK in Hoogerheide. Nog altijd is zij de favoriet, op haar twintigste al. Qua leeftijd is ze niet eens een seniore. Ze kijkt uit naar haar eerste grote triomfen.

Haar ambities reiken verder, op de mountainbike, maar vooral op de weg. Een nieuwe Marianne Vos wordt ze al genoemd.

Voor zo'n carrière zal ze nog heel veel wedstrijden moeten winnen. En daarin zullen Fem van Empel, én zoveel andere wielrenners, nog vaak beseffen wat hun achtergebleven familieleden dan thuis aan het tv-scherm telkens aan spanningen moeten doorstaan.

Zwijgen van Groenewegen 

schrijnt in gemoed Jakobsen  

Nu het deze week toch al zo vaak over excuses gaat, hoe zit het eigenlijk met de spijtbetuiging van Dylan Groenewegen? Zijn krampachtige zwijgen schrijnt verder in het gemoed van Fabio Jakobsen; méér nog dan de gevolgen van de doodsmak, aangericht door Groenewegen in augustus 2020 bij een massasprint in de Ronde van Polen.

Aan tafel in het Brabants Wielercafé in Oss werd het almaar uitblijven van een schuldbekentenis onlangs niet aangeroerd bij Fabio Jakobsen. Niets ook over de nog lopende rechtszaak en de claim waarmee juristen hun factuur kunnen opschroeven. In het altijd volle Wielercafé horen we vooral hoe mooi wielrennen vaak is.

Slechts een flardje van het weinige dat Groenewegen persoonlijk heeft losgelaten tegenover Jakobsen komt naar buiten in een fijn boek dat recent verscheen, misschien wel het beste sportboek van het jaar. In Fabio & Julius schetst auteur Menno Haanstra hoe Fabio Jakobsen en Julius van den Berg carrière maken. Op hun achttiende komen ze samen in hetzelfde beloftenteam, ze worden dikke maatjes en voor beiden is het de springplank naar een buitenlandse profploeg.

Eén keer slechts sprak Jakobsen nog met Groenewegen, vier maanden nadat hij was getorpedeerd. In een gearrangeerde meeting bepaalden juristen de toon. Een rotterig gevoel heeft Jakobsen eraan overgehouden, het is nog altijd niet verteerd. Hij kon niet eens zijn hart luchten, zo weerspannig was de muur die werd opgetrokken. Niks verklaring, niks bereidheid om verantwoordelijkheid te nemen, niks excuus.

Alle lichamelijke schade is gelukkig gerepareerd. Weg is de twijfel bij Fabio Jakobsen of hij nog even snel zou kunnen sprinten als vóór die vier dagen in coma. Maar de door juristen opgelegde geheimhoudingsplicht blijft pijn doen; niet alleen bij Jakobsen, vermoedelijk ook bij Groenewegen.

Want, hoe zwaar moet het niet zijn voor Dylan Groenewegen om, oog in oog met zijn slachtoffer, nog altijd te moeten zwijgen over zijn schuld?

En, zal Groenewegen op weg naar een massasprint wel eens vrezen dat ook hem kan overkomen wat hij Jakobsen heeft aangedaan?

Kwellende vragen. Dan moet een excuus beiden toch verlichting kunnen geven.

Dagje Philips 

in 1963  voor 

Brazilië mét Pelé  

Het WK voetbal verleidt tot veel gebed. In woord en gebaar roepen spelers hogere machten aan. Op de tribunes wordt meegebeden. Aangespoord door Cody Gakpo en Memphis Depay vinden elf spelers van Oranje elkaar in een religieus samenzijn.

In Brazilië bidt een heel volk voor Edson Arantes do Nascimento, als voetballer bekend onder zijn koosnaam Pelé. Hij is 82 jaar, de dood kruipt naar hem toe.

Ik ben opgegroeid met de verrijzenis van Pelé als tv-attractie, in zwart-wit nog. Niemand kon zo geweldig dribbelen, zo goed koppen en schieten.

Pelé was 22 jaar toen hij al twee keer wereldkampioen was geworden en op 3 mei 1963 naar Brabant kwam. Een dag eerder had hij conform de contractuele afspraken een half uur meegespeeld in een interland in Amsterdam, door Oranje met 1-0 gewonnen. Na Amsterdam was Eindhoven de volgende halte op een Europese toernee van Brazilië - met tien interlands in een maand tijd!

De wereldkampioen van 1958 en 1962 moest destijds de afslag naar Brabant nemen op last van de Philips-vestiging in Brazilië, de opdracht kwam vanuit het hoofdkwartier in Eindhoven. 'Braziliaanse wereldkampioenen bezoeken Philips', stond in grote letters op de spelersbus gekalkt. Voetballen tegen PSV was bijzaak.

Het dagje Eindhoven werd gevuld met lunchen op de golfbaan, een filmvertoning in de bedrijfsschool en met forse korting shoppen in de Philips-winkel. En toen moest er ook nog gevoetbald worden, op een vrijdagavond om half zeven. Twee keer een half uur, twee dagen voor de thuiswedstrijd tegen Blauw-Wit, die met liefst 2-5 verloren ging. Funest voor de titelkansen bleek dat niét, vijf weken later werd PSV met en 5-2 zege op Ajax landskampioen.

Ook tegen de Philips Sport Vereniging hoefde Pelé niet langer dan een halfuur in actie te komen. Pas na zijn afmars stootte Brazilië door naar de zege (0-1). Alle kunsten die Pelé beheerste waren goed verborgen gebleven.

Alsof zijn fans dit hadden voorzien, bleven de tribunes vrijwel leeg. Volgens het Eindhovens Dagblad waren er 6.000 toeschouwers, in alle andere kranten stopte de teller bij 1.000.

Over de hele wereld was Pelé een afgod, behalve in de showroom van Philips.

Tijgerbalsem in 

een onderbroek,   

kleedkamerlol 

Hoe zal het gesteld zijn met de kleedkamerhumor bij Oranje? Ik maak me zorgen als ik ze in Qatar zo emotieloos zie lummelen, zo kil, zo niksig. Waar was in de eerste drie wedstrijden hun spelvreugde? Wat voor inspiratie doen de bv'tjes van Oranje op in de kleedkamer, los van hun zucht naar succes?

De vraag komt op als ik in deze krant wekelijks in de rubriek Uit de kleedkamer lees wat amateurvoetballers daar zoal uitspoken rond trainingen en wedstrijden. Altijd zijn het mannen in deze rubriek, nooit vrouwen.

De grootste lol beleven ze als ze tijgerbalsem smeren in de onderbroek van een teamgenoot, soms zelfs in de schaamstreek. Ook populair zijn het verstoppen van onderbroeken en het uitgieten van shampoo over het hoofd van een medespeler.

Zulke intieme details ontglippen zelden de binnenwereld van Oranje. Na het WK van 2014, ook onder Louis van Gaal, druppelde wel naar buiten dat assistent-coach Patrick Kluivert had voorgesteld om etherische geuren in de kleedkamer te verspreiden. Dat zou de prestaties verhogen. Ook teamarts Piet Bon kwam met een idee dat de spelers aan het lachen bracht: een gezamenlijk uitgebrachte strijdkreet, vlak voordat ze het veld opgingen: Ioe Hikemelaya.

Onthutsend is het om te lezen wat zich soms onder profvoetballers afspeelt. Het boek FC de Rebellen schetst wat oud-profs onder die naam beleven op hun roadtrips door het land. Voetballers met de humor van Andy van der Meijde, René van der Gijp en Glenn Helder zijn welkom in bijvoorbeeld Zijtaart. Gelachen en gedronken wordt er als ze na een partijtje op het veld in de kantine met sterke verhalen komen en dan al blij zijn met een gratis barbecue.

Het boek laat zien hoe graag ze er nog bijhoren, ook hoeveel privé-ellende ze nog meedragen, wat voor last ze ondervinden, bijvoorbeeld als ze worden gestalkt, zoals Paul Jans (ex-FC Den Bosch) overkwam. Jaren achtereen werd hij gevolgd door een vrouwelijke supporter in roze gekleed, twintig jaar ouder, The Pink Panther. Pas dankzij de rechter kwam er een eind aan.

Ze brengen ook veel humor mee, deze Rebellen. Laat ze daarom maar eens langsgaan in Qatar - als het na vandaag nog niet te laat is.