2 juni 1991

Twee maanden lang is FC Den Bosch, dan spelend onder de naam BVV Den Bosch, in de zomer van 1991 nationaal én internationaal nieuws. Zó lang duurt de verlenging van de KNVB-bekerfinale die op 2 juni 1991 in de Kuip wordt gespeeld tussen Feyenoord en FC Den Bosch. Zelden zal een verliezer van de finale zich zo bekocht voelen als Den Bosch na de 1-0 nederlaag. Een dubbelspel tussen KNVB en UEFA én een gang naar het Gerechtshof zijn nodig om de beker bij  Feyenoord te houden. Een complot, noemen ze dat in Den Bosch. 

In de eerste divisie is Den Bosch dat seizoen op de voorlaatste plaats geëindigd. In het bekertoernooi komt het voorbij liefst drie eredivisieclubs, steeds in thuiswedstrijden: Sparta, Vitesse en Roda JC. Als finalist toont Den Bosch zich de gelijke van Feyenoord, dat in de eredivisie achtste is geworden en de beker hard nodig heeft als pleister op de wonde. De Rotterdame club heeft al vroeg in de wedstrijd  het geluk dat scheidsrechter Blankenstein een overtreding negeert van Ioan Sabau waarna Rob Witschge uit de daaropvolgende hoekschop kan toeslaan: 1-0. 

Die score blijft intact, ook al krijgt Feyenoord het steeds benauwder en lijkt een replay nabij, zoals van te voren afgesproken op 12 juni in De Vliert. Feyenoord krijgt in die fase de steun van de eigen aanhang. Tot vier keer toe bestormen supporters het veld  Minutenlange onderbrekingen zijn het gevolg, spelers van Den Bosch worden lijfelijk en verbaal bedreigd. Scheidsrechter Blankenstein ziet het lijdzaam aan, leunend tegen een doelpaal. ,,Het ging mij er slechts om dat ik de negentig minuten vol kon krijgen  zodat de wedstrijd als uitgespeeld kon worden beschouwd”, legt Blankenstein na afloop uit. 

Geen seconde extra tijd voegt hij toe. ,,Ik wilde helemaal niet meer voetballen”, zegt de Bossche verdediger Jos van Eck, die tijdens een van de onderbrekingen naar de kleedkamer is gevlucht. ,,Ik was zo bang dat ik niet meer durfde. Ik heb me nog over laten halen, maar die laatste minuten ben ik voor de veiligheid maar een beetje in de buurt van de tunnel naar de kleedkamers blijven lopen. Zodat ik snel kon vluchten. Aan de wedstrijd heb ik eigenlijk niet meer meegedaan. Dick Bults heeft zo’n zelfde verhaal. ,,Ik voelde me bedreigd. Ze stonken naar drank en kwamen me achterna, ze probeerden shirt en broek van m’n lijf te trekken. Na iedere hervatting van de wedstrijd waren we te veel bezig met de supporters die zich voor de hekken bevonden. Van een wedstrijd was allang geen sprake meer.” 

Jos van Eck en Dick Bults vertellen dat pal na afloop, nog altijd geëmotioneerd, in de kleedkamer waar KNVB-voorzitter Jo van Marle de verliezersmedailles komt uitreiken. In het tumult is geen ruimte voor een ceremonie op het veld; dat John Metgod schielijk de KNVB-beker in zijn handen gedrukt heeft gekregen, ontgaat vrijwel iedereen. De vreugde in Rotterdam is er niet minder om. De Coolsingel loopt ’s avonds helemaal vol, de schamele triomf wordt uitbundig gevierd, als een nieuwe bevrijding. 

 

De wanorde in de Kuip wordt een dag later nauwelijks belicht in de landelijke media. In de samenvatting van de NOS zijn er slechts enkele flarden van te zien,  rechtstreekse tv was niet toegestaan. Het onrecht dringt daarmee nauwelijks door tot de rest van Nederland. Knorrend laat Den Bosch in de daaropvolgende dagen bezinken hoezeer het tekort is gedaan in de Kuip. 

Woede komt opnieuw los bij de woorden van Eric Vilé, vice-voorzitter betaald voetbal die verkondigt dat ‘BVV Den Bosch aantoonbaar is benadeeld in de bekerfinale’. Diens woorden blijken de aanzet tot een reeks van procedures. De KNVB weigert in te gaan op het verzoek van BVV Den Bosch om de bekerfinale over te spelen. De tuchtcommissie treft geen maatregelen. 

Het misnoegen van Den Bosch leidt vervolgens tot een rechtszaak waarin de president van de rechtbank de KNVB verplicht de tweede helft over te laten spelen. Die uitspraak veroorzaakt grote opwinding. Nu de KNVB-bekerzege van Feyenoord, inclusief Europees voetbal, op het spel staat, wordt het een kwestie die avond na avond in televisieprogramma’s aan de orde komt. Paniek slaat toe bij Feyenoord en de KNVB als de rechtbank in Utrecht besluit dat de tweede helft moet worden overgespeeld. 

Feyenoord-voorzitter Amandus Lundqvist krijgt royaal de gelegenheid om de acties van Den Bosch te kleineren. Het media-offensief laat uiteindelijk ook de rechterlijke macht niet onberoerd in de zaken waarmee zowel Feyenoord als KNVB reageert op de beslissing van de rechtbank in Utrecht. Het aanvankelijke vonnis wordt eerst afgezwakt en uiteindelijk na een reeks van procedures op 1 augustus vernietigd door het Gerechtshof in Amsterdam. 

Twee maanden lang zijn de bekerfinale en het lot van BVV Den Bosch een thema dat doorlopend de aandacht trekt, niet alleen in Den Bosch en rest van Nederland, ook internationaal.  ‘Komödie um Geld und 45 Minuten’, schrijft Sport Zürich, dat ook bij de Europese voetbalunie UEFA veel gelezen wordt. De UEFA is dan al op de hoogte van de twisten rond de Nederlandse bekerfinale. De KNVB heeft de UEFA namelijk laten weten dat het op last van de rechtbank Feyenoord nog niet mag inschrijven voor het Europa Cup-toernooi voor bekerwinnaars. 

Dat vinden ze maar lastig bij de UEFA. Op het spoor gebracht door de KNVB, wordt de oplossing gevonden in een schorsing van Den Bosch. De club wordt uitgesloten van Europees voetbal voor de komende drie seizoenen. De straf zal tien jaar lang van kracht blijven, althans zolang  Den Bosch zich niet eerder kwalificeert daarvoor. 

Zo’n sanctie is dodelijk voor elk toekomstperspectief van de club. Het vonnis gaat gepaard met boze woorden van UEFA-voorzitter Lennart Johansson en secretaris Gerd Aigner. ,,Waar haalt zo’n clubje als BVV Den Bosch het lef vandaan om een rechtszaak te beginnen. Als we dit toelaten is de maat vol", zeggen de bobo’s. De UEFA motiveert de straf met een verwijzing naar een verbod voor clubs om rechtszaken aan te spannen in geschillen waarbij de UEFA betrokken kan zijn. 

De UEFA-sanctie jaagt diverse juristen in de gordijnen. Alom wordt schande gesproken over deze maatregel. Ook KNVB-voorzitter Jo van Marle, nota bene penningmeester van de UEFA, vindt de straf ‘exorbitant hoog’. In een brief aan de UEFA probeert de KNVB nu zowaar Den Bosch vrij te pleiten, een geste waarmee Feyenoord ná de gerechtelijke procedures geen kwaad meer kan worden gedaan. 

De plotselinge steun van de KNVB komt in een merkwaardig daglicht te staan als Den Bosch-voorzitter Theo Heijmans op 25 juli in Genève op bezoek gaat bij de commissie van beroep van de UEFA om verweer te vieren. Heijmans heeft voor die missie geen behoefte aan advocaat Léon Schuttelaar, die alle rechtszaken namens BVV Den Bosch geeft gevoerd en daarvoor een rekening van 100.000 gulden heeft ingediend. 

Aan de vooravond van de zitting wordt voor de UEFA al duidelijk dat de club de dupe is geworden van een dubbelspel tussen KNVB en UEFA, in een fase dat ook de Nederlandse rechters niet meer wisten wat ze met de kwestie aan moesten. ,,Die straf hebben we als UEFA opgelegd om de KNVB te helpen bij de aanmelding van de bekerwinnaar. De KNVB moest geholpen worden omdat door de uitspraak van de rechter het gevaar voor Nederland bestond dat er helemaal geen Nederlandse club aan het Europa Cup-toernooi voor bekerwinnaars kon deelnemen. Om die impasse te doorbreken is Den Bosch gestraft en daardoor kon Feyenoord vóór de uiterste datum van 1 juli worden aangemeld", legt René Eberle uit in het Brabants Dagblad. 

Eberle vertelt mij dat daags voor de zitting. We kennen elkaar van diverse bijeenkomsten in UEFA-verband, onder meer rond de strafzaken na de vuurwerkbom bij Nederland – Cyprus (1987) en de staaf bij Ajax – Austria Wien (1989). Eberle is als werknemer van de UEFA secretaris van  zowel de tuchtcommissie als de commissie van beroep bij de Europese voetbalunie.  

Een dag later maakt de commissie van beroep korte metten met de internationale straf voor BVV Den Bosch. De ergernis over de KNVB overheerst. ,,De Nederlandse voetbalbond heeft zich wel erg tweeslachtig opgesteld in deze affaire. Eerst gaat de KNVB tekeer tegen de club en worden allerlei stukken uit Nederland aan de UEFA toegezonden op grond waarvan Den Bosch is bestraft. Nu ligt er een brief waarin de KNVB de club volledig steunt", zegt de Zwitserse advocaat Leon Straessle, die voorzitter is van de commissie van beroep. Zijn verbazing gaat gepaard met ergernis en is beschamend voor de KNVB. 

Met de vrijspraak komt er een eind aan het kortstondige maar hevige Europese avontuur van Den Bosch. Uit de opbrengst van de finale ontvangt de club ruim 300.000 gulden (136.000 euro). De helft is voor de spelers, 9.000 gulden, zeg maar 4.100 euro de man. Een doekje voor het bloeden.